Nerw trójdzielny to V nerw czaszkowy, unerwiający czuciowo połowę twarzy oraz zęby, śluzówkę jamy ustnej, zatoki przynosowe, spojówkę i rogówkę, a także ruchowo mięśnie biorące udział w żuciu pokarmów. Odpowiada też za odczuwanie smaku na 2/3 przedniej części języka.
Od jego funkcjonowania zależy więc czucie dotyku, bólu, temperatury na twarzy oraz funkcja żucia pokarmów. Anatomicznie składa się z trzech gałązek (stąd nazwa): górnej, środkowej i dolnej, zwanych inaczej oczną, szczękową i żuchwową.
Neuralgia to głównie bardzo silny ból. Obecnie wyróżnia się 3 etiologiczne przyczyny:
- Idiopatyczna – brak kontaktu nerwowo-naczyniowego, bez zmian morfologicznych,
- Klasyczna – obecny kontakt nerwowo naczyniowy ze zmianami morfologicznymi,
- Wtórna – objawowa, w przebiegu guza kata mostowo móżdżkowego lub SM (stwardnienie rozsiane).
Przyczyną neuralgii może być przebyty półpasiec. Neuralgia to najczęstsze schorzenie nerwu V.
W zależności od przebiegu i charakteru bólu, wyróżnia się 2 typy:
– napadowy,
– ciągły.
Najczęściej neuralgia dotyczy jednego nerwu, V (lub tylko którejś z jego gałęzi), czyli ból występuje na jednej połowie twarzy, ale bywa również obustronna. Neuralgia obustronna najczęściej bywa neuralgią wtórną (objawową).
Co nasila napad bólu?
Czynniki zgłaszane przez pacjentów to głównie różnica temperatur, czyli jedzenie zimnych posiłków (lody), przewianie, żucie pokarmów, zimno.
Diagnozowaniem i leczeniem neuralgii zajmuje się neurolog, a dobrze zebrany wywiad od pacjenta pozwoli na ukierunkowanie postępowania.
Badanie diagnostyczne,niezbędne do wykonania, to badania obrazowe – tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny głowy. Pozwoli to na wykluczenie bądź potwierdzenie neuralgii objawowej.
Leczeniejest leczeniem objawowym, czyli stosuje się leki zmniejszające bóle.
Są to leki przeciwpadaczkowe, na przykład:
– karbamazepina,
– okskarbazepina,
– clonazepam,
– lamotrygina,
– gabapentyna.
Stosuje się też inne leki, dobierając je tak, aby uzyskać pożądany efekt. Niesterydowe leki przeciwzapalne (nlpz) z reguły są nieskutecznie.
Często poprawę przynosi akupunktura.
Podejmuje się również próby stosowania toksyny botulinowej.
Leczenie neuralgii jest długotrwałe, wymaga systematycznego stosowania leków, powtarzania akupunktury lub ostrzykiwań toksyną botulinową.
U pacjentów z lekooporną neuralgią, czyli neuralgią nieustępującą mimo wielu podjętych prób leczenia farmakologicznego, można zaproponować leczenie chirurgiczne(mikrodekompresja naczyniowa).
A jak to wygląda w praktyce?
Opiszę Wam historie dwóch pacjentek, z neuralgią objawową, która występuje o wiele rzadziej niż samoistna, więc tym bardziej warte są opisania.
- Opis przypadku
To historia 65-letniej pacjentki, u której, kilka lat temu w zimie, pojawił się ból i obrzęk okolicy policzka. Objawy dotyczyły drugiej gałęzi nerwu V. Towarzyszyło temu uczucie ucisku, rozpierania. Pacjentka choruje ponadto na nadciśnienie tętnicze, napadowe migotanie przedsionków, niedoczynność tarczycy, dnę moczanową, jaskrę.
Kilkakrotnie obserwowano u niej również przemijające objawy niedokrwienia mózgu.
Z powodu pojawienia się nagłego bólu, konsultowana była stomatologiczne, laryngologicznie.
Nie stwierdzono przyczyny dolegliwości. Pacjentka z takimi objawami została skierowana na oddział neurologii. Badaniem neurologicznym nie stwierdzono objawów uszkodzenia układu nerwowego.
Badania laboratoryjne nie wykazały cech zmian zapalnych – CRP i leukocytoza w granicach normy.
Wykonano badanie obrazowe- tomografię komputerową głowy. Badanie to nie wykazało zmian.
Pacjentka została wypisana z rozpoznaniem: neuralgia nerwu trójdzielnego.
W zaleceniach otrzymała leki, które nieco zmniejszyły dolegliwości, i skierowana została do poradni neurologicznej oraz do poradni leczenia bólu. Bóle cały czas występowały, jednak nasilenie ich nie było bardzo duże. W poradni leczenia bólu stosowano akupunkturę, ponadto cały czas była na lekach.
Ze względu na utrzymujące się dolegliwości, otrzymała skierowanie na kontrolne badanie obrazowe. Tym razem na rezonans magnetyczny.
W wyniku czytamy:
Nerwy trójdzielne bez zmian morfologicznych: na przebiegu nerwów trójdzielnych obustronnie cech patologii nie stwierdza się, ale w okolicy przewodu słuchowego prawego uwidoczniono 0,5 cm nerwiaka.
Nerwiak to łagodna zmiana nowotworowa, która, rozrastając się, może uciskać na struktury mózgu. Jednym z pierwszych objawów jest niedosłuch, którego u naszej pacjentki nie stwierdzono.
Obecnie pacjentka ma umówioną konsultację neurochirurgiczną.
2.Kolejny opis przypadku
To również kobieta, 55- letnia, u której kilka lat temu, w czasie bardzo mroźniej zimy, wystąpiła neuralgia n V, dotycząca gałęzi żuchwowej po stronie lewej.
Ból był bardzo silny, kłujący, napadowy, reagujący na zimno, nasilał się przy mówieniu i zaciskaniu zębów. Po lekach objawy stopniowo zmniejszały się. Pacjentka od kilku lat nosiła aparaty słuchowe. Wykonane badanie obrazowe – MRI, uwidoczniło guza kata mostowo móżdżkowego.
Skierowana została do neurochirurga na konsultację, ale na zabieg operacyjny pacjentka nie wyraziła zgody, gdyż dolegliwości znacząco zmniejszyły się. Miała stosowaną okresowo akupunkturę, leki p/obrzękowe, p/padaczkowe.
Dwukrotnie, w odstępach półrocznym i rocznym, były powtórzone badania MRI, które nie wykazywały progresji zmiany guzowej. Wykonywane też jest okresowo badanie EEG, aby sprawdzić, czy guz nie będzie stanowił ogniska padaczkorodnego. W chwili obecnej zapis jest bez zmian napadowych.
Pacjentka czuje się obecnie dobrze. Jest na małych dawkach leków i w stałej kontroli neurologa i neurochirurga.
U obydwu pacjentek neuralgia miała charakter objawowy, mimo iż stanowią one tylko około 2% neuralgii nerwu trójdzielnego.
