Co to takiego?
Rozpoznanie to nie zdarza się bardzo często, ale miałam w swojej wieloletniej praktyce kilku pacjentów z taką diagnozą. Jest to zespół odwracalnej utraty pamięci. Występuje zwłaszcza u osób po 50. roku życia, a częstotliwość występowania to 30/100 000 osób. W około 25 % przypadków zdarzają się nawroty. Bywają też występowania rodzinne.
Rozpoznanie wprowadzone zostało w roku 1964 przez Fishera i Adamsa, natomiast objawy opisywane były już wcześniej. Często brane były za atak histerii.
W PNO luka pamięciowa dotyczy pamięci wstecznej i następczej i może trwać różnie – do kilku dni, a nawet lat, natomiast zazwyczaj trwa dość krótko, z reguły kilka godzin.
W literaturze francuskiej do dziś istnieje termin ictus amnesique, czyli udar amnestyczny (opisany w roku 1956).
Objawy PNO pojawiają się nagle. Trwają kilka godzin – średnio 6.
Pacjent cały czas ma zachowaną świadomość, ale jest zdezorientowany co do miejsca, czasu (orientacja allopsychiczna), natomiast orientacja autopsychiczna (co do własnej osoby) jest zachowana.
Pacjenci tacy często zadają pytanie:
- Gdzie ja jestem?
- Co się dzieje?
Są to typowe pytania dla PNO .
Wyższe funkcje korowe, czyli mówienie, liczenie, myślenie abstrakcyjne, są zachowane.
U wielu chorych zachowana jest zdolność do wykonywania złożonych czynności, takich jak prowadzenie samochodu, a w 1/3 przypadków objawy występują właśnie w trakcie wykonywania tej czynności!
Ze względu na krótki okres występowania zaburzeń, istnieje bardzo niewiele danych odnośnie badań wykonanych w tym czasie.
Jakie są więc kryteria rozpoznania?
- świadek napadu,
- niepamięć wsteczna,
- zachowana śwadomość,
- brak objawów neurologicznych,
- nieobecność padaczki,
- ustąpienie napadu do 24 godzin,
- wykluczenie urazu głowy i szyi.
Etiologia nie jest do końca jasna.
Według teorii naczyniowej, zatorowo-zakrzepowej, dochodzi do zaburzeń krążenia.
Brany jest też pod uwagę krótki, częściowy napad padaczkowy, jako zjawisko analogiczne do porażenia ponapadowego typu Todda.
Kolejne teorie – to teoria migrenowa, sugerująca, że powodem jest skurcz naczyń, oraz teoria psychogenna.
Badania obrazowe w czasie niepamięci wykazały zmiany w zakresie hipokampa, szczególnie podatnego na niedotlenienie.
Wsród czynników ryzyka wymienia się cukrzycę , nadciśnienie, migrenę, aczkolwiek jest to dyskusyjne.
Występowanie rodzinne pozwala też myśleć o aspekcie genetycznym amnezji.
Do powszechnych czynników, poprzedzającuch wystąpienie amnezji zaliczany jest silny stres, duże przeżycie emocjonalne, przepracowanie.
W ostatnich latach opisywano przypadki przemijającej niepamięci padaczkowej, charakteryzujacej się krótkotrwałymi napadowymi zaburzeniami pamięci.
Diagnostyka
U każdego pacjenta z PNO powinny być wykonane:
- EEG,
- badanie obrazowe (tomografia komputerowa głowy lub rezonans magnetyczny),
- konsultacja kardiologiczna.
Rokowanie jest pomyślne. PNO ma łagodny przebieg, zwłaszcza u osób bez innych schorzeń.
Gorsze jest rokowanie u osób:
- z często powtarzającymi się takimi epizodami, bo grozi to rozwojem padaczki (w ciągu roku),
- z obciążeniem chorobami naczyniowymi,
- z współwystępującymi objawami neurologicznymi.
PNO nie wymaga leczenia.
A objawowa niepamięć ?
Jest to większy problem, zdarzający się często, aczkolwiek występuje on na skutek zadziałania określonych czynników.
- na skutek urazu głowy,
- po napadzie padaczkowym,
- na skutek działania niektórych leków,
- po alkoholu,
- jako objaw procesu toczącego się w mózgowiu (guz mózgu).
Opisywane są przypadki przemijających zaburzeń pamięci, po wykonaniu badań naczyniowych, arteriografii: naczyń mózgowych czy wieńcowych.
Każdy z tych objawowych zaburzeń pamięci wygląda nieco inaczej, czas trwania jest różny, ale najważniejsze, że mają charakter ustępujący.
