Z pewnością sami nieraz zauważyliście u różnych osób dziwne odruchy. Są to albo drobne ruchy powiek, ust, głowy, tułowia, a nawet całego ciała. Opisywane są one w bardzo różny sposób. Są sytuacje, które je prowokują, ale są i takie, które je wyciszają.
CO TO SĄ WIĘC RUCHY MIMOWOLNE?
To ruchy niezależne od woli pacjenta i są one objawem uszkodzenia układu pozapiramidowego.
W danej jednostce chorobowej może występować kilka rodzajów ruchów mimowolnych (na przykład dystonia i drżenie u pacjenta leczonego z powodu choroby Parkinsona). Najogólniej, można wyróżnić dwa rodzaje zaburzeń ruchowych:
– hyperkinezje, czyli nadmiar ruchów,
– hipokinezje, czyli niemożność lub niezdolność wykonywania czynności (może być to także spowolnienie), które w zależności od stopnia nasilenia objawów, zwane są bradykinezją lub akinezją.
Do opisywania ruchów mimowolnych używa się różnych terminów:
– akatyzja – niepokój ruchowy. Pacjent ciągle się porusza, depcze w miejscu, przekłada nogi itp.,
– atetoza – ruchy wolniejsze o charakterze wijącym, zwłaszcza rąk. Bywają obecne u osób z mózgowym porażeniem dziecięcym,
– pląsawica – ruchy o nagłym początku, rytmiczne, często sprawiające wrażenie ruchów celowych. Mogą być skutkiem przedawkowania preparatów stosowanych w chorobie Parkinsona (metyldopy) lub przyczyną bywa rzadka choroba genetyczna – choroba Huntingtona,
– dyskinezy – są częstym skutkiem ubocznym niektórych leków, zwłaszcza neuroleptyków i ruchy dotyczą mięśni twarzy i ust,
– dystonia – równoczesny skurcz mięśni przeciwdziałających, powodujących stałe lub czasowe nieprawidłowe ułożenie ciała. Może występować rodzinnie, może być polekowa, może być chorobą zawodową (kurcz pisarski),
– balizm i hemibalizm – gwałtowne, nieregularne ruchy całego ciała lub jednej połowy. Bywa skutkiem przebytego udaru mózgu, zapaleń immunologicznych (toczeń układowy), czy wielu innych chorób,
– mioklonie – zwykle krótkie zrywania mięśniowe, dotyczą ograniczonej grupy mięśni, wywołują bezcelowy ruch. Fizjologicznie mogą pojawić się w czasie snu. Należy je różnicować z padaczką ogniskową, w której mogą występować podobne objawy,
– tiki – stereotypowa czynność, której pacjent nie jest w stanie opanować. Tiki mogą dotyczyć głowy, języka, mają często podłoże czynnościowe (emocjonalne) i dlatego nieraz nasila je stres,
– drżenie – rytmiczne ruchy naprzemienne. Drżenie najczęściej występuje w spoczynku. Może pojawić się przy niskim poziomie cukru we krwi, w wyniku stresu, po odstawieniu alkoholu. Jest też jednym z objawów choroby Parkinsona. Drżenie to jedna z częstszych dolegliwości i objawów. U ludzi starszych drżenie może dotyczyć jednej lub obu dłoni, a także głowy. Takie drżenie często występuje rodzinnie, ale może być też spowodowane innymi schorzeniami lub stosowanymi lekami.
Leczenie ruchów mimowolnych jest długie i trudne. Najważniejsze, to ustalić jaki charakter ruchów mimowolnych występuje, jaka jest ich przyczyna. A przyczyn ich występowania, jak sami widzicie, jest bardzo dużo. Jeżeli przyczyną były stosowane leki i uda się je odstawić, to objawy ustępują.
Często stosuje się w leczeniu leki uspokajające, gdyż samo występowanie ruchów mimowolnych jest dla pacjentów kłopotliwe i krępujące, i powoduje dyskomfort psychiczny. Pacjenci zaczynają unikać ludzi, zamykają się w sobie. Wielokrotnie tacy chorzy wymagają też rehabilitacji i psychoterapii.
Inne leki stosowane to leki przeciwpadaczkowe (gabapentyna, kwas walproinowy, topiramat). W niektórych przypadkach ruchów mimowolnych, spowodowanych ogniskowym uszkodzeniem układu nerwowego (hemibalizm), można stosować leczenie neurochirurgiczne.
Wystąpienie ruchów mimowolnych zawsze wymaga wizyty u lekarza, który zleci wykonanie wielu specjalistycznych badań.
