Zaburzenia mowy mogą mieć różne przyczyny: anatomiczne, biologiczne, a także psychologiczne. Otępienie czołowo-skroniowe może objawiać się zaburzeniami typu afazji. W jakich jeszcze innych sytuacjach mogą być obecne zaburzenia mowy?
Czynniki neurologiczne:
- Uszkodzenia mózgu: Urazy głowy, udary mózgu, zarówno krwotoczne jak i niedokrwienne, guzy mózgu.
- Zaburzenia neurologiczne: Choroby neurologiczne, takie jak SM(stwardnienie rozsiane), choroba Parkinsona czy zespół Aspergera,
Czynniki genetyczne:
Wrodzone zaburzenia: trudności w artykulacji, rozumieniu lub komunikacji społecznej.
Czynniki rozwojowe:
- Wpływ środowiska: brak stymulacji językowej ( mówienie, czytanie) lub niedostateczna interakcja z opiekunami w młodym wieku może wpłynąć na słaby rozwój mowy.
- Zaburzenia neurologiczne w dzieciństwie: np. epilepsja, uraz okołoporodowy.
Czynniki emocjonalne i psychologiczne:
- Jąkanie się: trauma emocjonalna, zwłaszcza u dzieci.
- Zaburzenia psychiczne: osoby te mogą doświadczać trudności w wyrażaniu myśli w sposób zrozumiały.
Czynniki anatomiczne:
- Wrodzone lub nabyte wady anatomiczne: nieprawidłowości jamy ustnej, języka, gardła, krtani.
Zaburzenia rozwoju:
- Autyzm: trudności w komunikacji werbalnej i niewerbalnej.
Jak mogą wyglądać zaburzenia mowy?
Istnieje wiele różnych rodzajów zaburzeń mowy, które mogą wpływać na zdolność osoby do poprawnego wypowiadania, rozumienia lub komunikowania się. Niektóre z najważniejszych rodzajów zaburzeń mowy to:
- Zaburzenia artykulacyjne:
- Dyslalia: trudności w artykulacji dźwięków mowy, co może prowadzić do błędów wymowy.
- Dysartria, anartria: zaburzenie kontroli mięśni odpowiedzialnych za artykulację, co może prowadzić do mowy niezrozumiałej lub trudnej do zrozumienia.
- Zaburzenia płynności mowy:
- Jąkanie: przerwanie płynności mowy poprzez powtarzanie dźwięków, sylab lub wyrazów, czasami z towarzyszącym napięciem emocjonalnym.
- Migotanie: przerwanie płynności mowy poprzez wtrącanie się długich pauz, które mogą utrudniać zrozumienie.
- Zaburzenia fonologiczne:
- Dyslalia: zaburzenie związane z nieprawidłowym wykształceniem systemu fonologicznego, prowadzące do trudności w rozpoznawaniu i produkcji dźwięków mowy.
- Zaburzenia głosu:
- Dysfonia: zaburzenia jakości głosu, które mogą powodować chrapanie, szorstkość lub nieprawidłowe modulacje.
- Afonia – bezgłos np. w przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych.
- Zaburzenia mowy typu afazji:
- Afazja: zaburzenie wynikające z uszkodzenia mózgu, które wpływa na zdolność do rozumienia lub używania języka.
Może być ruchowa (trudność w wypowiadaniu), czuciowa ( nierozumienie mowy) lub mieszana.
- Agrafia: zaburzenie polegające na utracie zdolności do pisania.
- Aleksja: zaburzenie polegające na utracie zdolności do czytania.
- Akalkulia: zaburzenie umiejętności liczenia.
- Apraksja mowy: zaburzenie, w którym osoba ma trudności z planowaniem i kontrolowaniem ruchów potrzebnych do mówienia, mimo zachowanego zdolności do zrozumienia i artykulacji.
- Zaburzenia mowy w organicznych schorzeniach mózgu:
- Mowa skandowana- w uszkodzeniu móżdżku.
- Mowa zacichająca – w chorobie Parkinsona.
- Echolalia-np. w autyzmie, polega na powtarzaniu usłyszanych słów.
- Koprolalia- zaburzenie psychiczne, niekontrolowana potrzeba wypowiadania wulgaryzmów. Występuje w psychozie alkoholowej, zespole Tourettea, schizofrenii.
Jak widać zaburzeń mowy i powodów ich występowania jest bardzo wiele.
W zależności od przyczyny wymagają pomocy lekarza (neurologa, laryngologa, psychiatry), lub psychologa i logopedy.
