STATYNY

Statyny to grupa szeroko stosowanych leków, stosowanych od ponad 30 lat, które odgrywają istotną rolę w zarządzaniu poziomem cholesterolu we krwi. Wykorzystywane głównie w leczeniu chorób serca, statyny są szeroko stosowane, ale  warto zrozumieć ich działanie, wskazania oraz potencjalne skutki uboczne.

Wskazania

Statyny są przede wszystkim przepisywane pacjentom z wysokim poziomem cholesterolu, zwłaszcza LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), które są nazywane „złym” cholesterolem. 

Wskazania do stosowania statyn obejmują:

• Choroby serca- Profilaktyka i leczenie chorób wieńcowych.
• Udary-Zmniejszenie ryzyka wystąpienia udarów mózgu.
• Choroby naczyń obwodowych.
• Zapobieganie problemom z naczyniami krwionośnymi.
• Hypercholesterolemia pierwotna i rodzinna.

Mechanizm działania

• Statyny działają głównie poprzez hamowanie enzymu  HMG-CoA, zwanego  reduktazą, który jest niezbędny do produkcji cholesterolu w wątrobie. 
• Ograniczając produkcję cholesterolu, statyny zmniejszają ilość tego związku we krwi, co przyczynia się do obniżenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Zwiększeniu ulega też jego usuwanie z  krwi.
• Maja działanie plejotropowe, hamują procesy zapalne w naczyniach oraz przeciwdziałają zaburzeniom funkcji śródbłonka naczyń krwionośnych. 
• Zmniejszają tez agregacje płytek krwi oraz zwiększają proces fibrynolizy (proces rozkładania zakrzepu).

Czy są tak dobre jak się sądzi?

Skutki uboczne

Mimo skuteczności, statyny mogą wywoływać pewne skutki uboczne, które należy monitorować.

• Mięśnie: Możliwe jest wystąpienie bólu mięśni, a w rzadkich przypadkach może dojść do rabdomiolizy ( rozpad mięśnia szkieletowego), po którym może dojść do uszkodzenia nefronów w nerce przez mioglobię ( białko w mięśniach poprzecznie prążkowanych). Prowadzi to do ostrej niewydolności nerek.

 Ten szkodliwy wpływ statyn na mięsnie wiąże się ze spadkiem koenzymu Q10 w organizmie.- poważnego uszkodzenia mięśni. 

• Bóle, skurcze lub osłabienie pojawiają się u około 1% osób leczonych statynami, zwykle w pierwszych 6 miesiącach terapii a ok. 30% odczuwa niecharakterystyczne dolegliwości mięśniowe.

• Wątroba: Statyny mogą wpływać na funkcje wątroby, prowadząc do zwiększenia poziomu enzymów wątrobowych.

• Cukrzyca: Niektóre badania sugerują związek między stosowaniem statyn a wzrostem ryzyka cukrzycy.
• Opisywane są przypadki występowania katarakty (zaćma). 
• Mogą pojawić się bóle głowy, bóle kostno-stawowe, zaparcia, biegunki, zaburzenia snu, wypadanie włosów i swędząca wysypka.

Przeciwskazania do stosowania statyn

-Wiek poniżej 8 roku życia,

-Ciąża, karmienie piersią,

-Uszkodzenie wątroby (wzrost enzymów wątrobowych),

-Choroby nerek.

Statyny mogą wchodzić w interakcje: 

– z sokiem grejpfrutowym, 

-alkoholem, 

-z lekami (np. zmniejszające krzepliwość krwi, niektóre antybiotyki, digoxyna, ziele dziurawca).

Na chwilę obecną stwierdzono ponad 300 niekorzystnych działań statyn.

Czy wiecie, że w 2011 roku FDA ( Food and Drug Administration) dodała statyny do listy leków zwiększających ryzyko zachorowań na cukrzycę typu 2?

Czy wiecie że stosowane statyn stanowi czynnik ryzyka rozwoju prostaty? 

Że zbyt niski poziom cholesterolu to większe ryzyko rozwoju nowotworów?

Statyny są ważnym narzędziem w leczeniu i zapobieganiu chorób sercowo-naczyniowych poprzez kontrolę poziomu cholesterolu, ale…

-Ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem i ocenić korzyści i ryzyko, zwłaszcza w kontekście ewentualnych skutków ubocznych. 

-Ważne jest  monitorowanie swojego stanu zdrowia podczas leczenia statynami i regularne wykonywanie badań kontrolnych ( próby wątrobowe, kreatynina)
-Stosując statyny, kontrola profilu lipidowego jest istotnym elementem monitorowania skuteczności leczenia. 

Regularne badania profilu lipidowego pomagają ocenić, czy statyny skutecznie kontrolują poziom cholesterolu oraz czy konieczne są dostosowanie dawki lub zmiany w leczeniu.

Częstotliwość kontroli profilu lipidowego może zależeć od indywidualnych czynników ryzyka pacjenta, ogólnego stanu zdrowia i rodzaju stosowanego leczenia. 

Ogólnie zaleca się przeprowadzanie badań profilu lipidowego przed rozpoczęciem leczenia statynami, a następnie regularne monitorowanie podczas trwania terapii, najmniej 1x w roku.

Częstość kontroli może być dostosowana do odpowiedzi pacjenta na leczenie i ewentualnych zmian w stylu życia. W przypadku osób z wysokim ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, lekarz może zdecydować się na częstsze badania, zwłaszcza na początku leczenia.

A naturalne statyny?

Niektóre statyny (lowawastatyna, prawastatyna) pozyskiwane są ze źródeł naturalnych.

Popularnym i dostępnym bez recepty środkiem jest monakolina K (pozyskiwana z czerwonego ryżu). Stosując ja można obniżyć poziom cholesterolu całkowitego o ok. 20%.

Mechanizm działania jest podobny jak statyn a stosując dawkę powyżej 10mg, mogą wystąpić podobne objawy uboczne.

Dawka statyn zależy od wielu czynników, takich jak poziom cholesterolu, ogólne ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, obecność innych schorzeń i ewentualne skutki 

Dawka leku będzie indywidualnie dobierana dla każdego pacjenta, aby osiągnąć pożądane cele lipidowe. 

Niestety bardzo często spotykam pacjentów, którzy stosują statyny i nie wiedzą, że powinni wykonać badania kontrolne. 

Lepiej zapobiegać niż leczyć.