Ten typ bólu głowy, w odróżnieniu od migreny (która częściej dotyczy kobiet) występuje głównie u mężczyzn. Ma one jednak wiele wspólnego z migreną. Podobnie jak przy migrenie, bóle głowy Hortona stosunkowo często występują rodzinnie (około 20% przypadków).
Obraz kliniczny
Cechą charakterystyczną tego typu bólu głowy jest częste gromadne występowanie ataków (stąd również określa się te bóle jako klasterowe, cluster-gromada). Po serii napadów z reguły występuje okres przerwy, który może trwać różnej długości – od kilku dni, miesięcy do nawet kilku lat.
W sytuacji, kiedy występuje jeden napad, prawie zawsze pojawia się on w nocy, zwykle około godz. 3. Jest to czynnik odróżniający napad tego typu bólu głowy od migreny, która występuje w ciągu dnia.
Opis napadu jest bardzo charakterystyczny i decyduje o rozpoznaniu. Ból głowy pojawia się nagle, ma charakter kłujący, zwykle okolicy oczodołowej, zawsze po tej samej stronie. Po około 20 minutach osiąga swoje maksymalne nasilenie, a po 2-3 godzinach zanika. Towarzyszą mu światłowstręt, nudności, łzawienie i zaczerwienienie oka po stronie bólu, wydzielina z nosa (również po stronie bólu). Może pojawić się objaw Hornera (myosis, ptosis, endophtalmus), czyli zwężenie źrenicy, opadnięcie powieki, zapadnięcie gałki ocznej po stronie bólu.
Diagnostyka i leczenie
Diagnostyka bólu głowy tego typu jest taka sama jak innych bólów głowy (opisałam ją w temacie migreny, link do artykułu: https://zpamietnikalekarza.pl/2018/10/08/migrena/ ). Obejmuje badania laboratoryjne krwi, badania obrazowe – tomografia lub rezonans magnetyczny głowy, EEG.
Leczenie tego typu bólów głowy uzależnione jest od częstotliwości ich występowania. W okresach bez napadów (jeżeli są długie) nie wymagają stosowania leków. Jeżeli natomiast klastery są częste, to stosuje się profilaktycznie alkaloidy sporyszu. Jeżeli napady występują o stałej porze, lek powinien być podany przed spodziewanym atakiem, przed położeniem się spać. W okresie gromadnych napadów stosuje się sterydy, leki p/padaczkowe. Bardzo skuteczne jest wdychanie w czasie bólu czystego tlenu, w momencie rozpoczynania się bólu. W czasie ataku pacjent nie powinien się kłaść, tylko siedzieć lub chodzić. Położenie się nasila bóle.
Czynniki prowokujące wystąpienie napadów są podobne jak w migrenie. Przewlekły stres, zmęczenie, brak snu i niehigieniczny tryb życia to główne powody, mogące wywołać napad. Należy pamiętać, że często występuje kilka rodzajów bólów głowy u jednej osoby, więc dokładny wywiad i szczegółowa analiza bólu przez samego pacjenta bardzo ułatwią lekarzowi wybór sposobu leczenia.
Inne rodzaje bólu głowy przewlekłego i napadowego
Napięciowy, naczynioruchowy ból głowy, zwany też psychogennym, którego częstym podłożem jest stan emocjonalny. Badaniem neurologicznym stwierdza się często wzmożenie napięcia mięśni przykręgosłupowych obręczy barkowej, a w przeglądowym rtg kręgosłupa szyjnego wyrównanie lordozy szyjnej (fizjologiczna krzywizna kręgosłupa). Inne badania wypadają prawidłowo. Psychogenne bóle głowy mogą mieć różny charakter – może być uciskowy, nawet kłujący. Leczeniem często skutecznym są leki uspokajające lub antydepresyjne. Pomocna bywa też neuroterapia, w tym wypadku biofeedback.
Ból głowy przy nadciśnieniu tętniczym występuje często już od godzin porannych i trwa często cały dzień. O rozpoznaniu decydują pomiary ciśnienia tętniczego. Badanie neurologiczne i badania dodatkowe wypadają prawidłowo. Leczenie obejmuje stabilizację ciśnienia, a doraźnie – leki p/bólowe.
Bóle głowy związany ze zmianami w kręgosłupie szyjnym. Bóle najczęściej dotyczą tyłogłowia, okolicy potylicy albo promieniują w stronę czoła. Pacjenci pokazują promieniowanie bólu ręką, jakby zdejmowali kask. W badaniach dodatkowych stwierdza się zmiany w rtg kręgosłupa, zwłaszcza jego górnej części, natomiast pozostałe badania są w normie. Badaniem neurologicznym często stwierdza się wzmożenie napięcia m. przykręgosłupowych odcinka szyjnego o ograniczenie jego ruchomości. W leczeniu stosuje się leki rozluźniające napięcie mięśni, leki p/bólowe, niesterydowe leki p/zapalne ( nlpz) i fizykoterapię.
Istnieją jeszcze rzadsze typy bólów głowy (karotydynia, hemicrania continua) lub wywołane określonym czynnikiem (ice kream headache, czyli ból po zjedzeniu lodów, lub kaszlowy ból głowy) lub formy pośrednie, kojarzące często kilka przyczyn dolegliwości.
Podsumowanie bólów głowy
Bóle głowy są jak widzicie szerokim tematem, a ich rodzajów jest bardzo dużo. Niestety na tego rodzaju przewlekłe i napadowe bóle nie ma leku, który usunąłby je raz na zawsze. Pocieszeniem może być fakt, że z wiekiem łagodnieją. Wiąże się to ze zmniejszaniem się elastyczności naczyń krwionośnych.
Najprościej jednak znaleźć czynnik prowokujący i go unikać. Mam pacjentkę, która wie, że bóle głowy migrenowe są u niej prowokowane zjedzeniem orzechów. Więc ich unika. Jest na lekach i obecnie napady nie występują. Ale niedawno przychodzi do mnie do gabinetu i mówi – był napad. Ale wiem dlaczego. Byłam na przyjęciu i zjadłam kawałek tortu orzechowego. To wystarczyło.
Czy te bóle głowy są niebezpieczne ? Nie, ale zwiększonej uwagi pacjenta wymaga migrena z aurą, gdyż w wielu badaniach epidemiologicznych oraz metaanalizach migreny (zwłaszcza z aurą) dopatrywano się w niej czynnika ryzyka chorób układu krążenia, a szczególnie udaru mózgu.
Czy występowanie przewlekłych bólów głowy wymaga powtarzania badań?
Jeżeli bóle głowy mamy od wielu lat, zawsze mają ten sam charakter, tą samą lokalizację i stopień nasilenia, to nie wymagają powtarzania badań diagnostycznych. Jeżeli natomiast zmienia się ich charakter, strona występowania lub nasilenie, pojawiają się dodatkowe, towarzyszące objawy, to koniecznie trzeba udać się do neurologa. Może to być zwiastun bólu tzw. objawowego bólu głowy, a to już zupełnie inna bajka.
Moja rada na koniec
Starajcie się pomóc sobie sami, poprzez szukanie przyczyny dolegliwości i jak to się uda, to jej unikajcie, a jeżeli do tego lekarz dobierze odpowiednie leki, to dolegliwości nie będą tak męczące.
Tyle o bólach głowy. Napiszcie proszę, czy dowiedzieliście się czegoś nowego, czy wszystko jest dla Was jasno napisane, czy będzie to jakąś pomocą dla Was w życiu codziennym. Czekam na Wasze komentarze i opinie! 🙂
