Czy wiecie, co to jest biofeedback? Na czym polega trening i jakie jest zastosowanie tej metody? Myślę, że większość z Was nie ma na ten temat wiedzy. Wnioskuję to po wielu rozmowach z pacjentami, bo kiedy proponuję im terapię biofeedback, to najczęściej słyszę – ale co to jest? Chcę dziś Wam przybliżyć tę metodę, ponieważ przynosi ona efekty zarówno u osób zdrowych, chcących poprawić swoja kondycję, jak i pomaga leczyć wiele schorzeń. A zatem, do rzeczy 🙂
Zacznijmy od nazewnictwa. Feedback – to sprzężenie, lub informacja zwrotna. Biofeedback – to świadome sterowanie czynnością bioelektryczną mózgu, to forma neuroterapii, czyli usprawniania i poprawiania pracy mózgu. Od 1996 roku uznana jest przez Polskie Towarzystwo Neurologii, do stosowania na równi z innymi metodami neurofizjologicznymi. Od tego czasu jest stosowana przez lekarzy. Jest refundowana również przez Narodowy Fundusz Zdrowia (centralny niedosłuch u dzieci).
Biofeedback to rehabilitacja mózgu, bez żadnych objawów ubocznych, która może być stosowana zarówno u dzieci jak i osób starszych. Jedyny warunek, to umiejętność i chęć współpracy z terapeutą.
JAK TO DZIAŁA?
Celem treningów jest wyuczenie mózgu pracowania na określonej, dobrej częstotliwości fal i eliminowania tym samym złych częstotliwości. Wytrenowanie tej umiejętności powoduje, że w dowolnym momencie potrafimy to osiągnąć sami, bez wysiłku. Wynik treningów można porównać do nauki prowadzenia samochodu.
Początkowo, jazda samochodem, z instruktorem, wymaga wielkiego skupienia uwagi, musimy myśleć o każdej czynności, to sprzęgło, to hamulec, kierunkowskaz, zmiana biegu, spojrzeć na znaki drogowe. Jednak po dłuższym czasie, kiedy nabieramy wprawy, wszystko to wykonujemy automatycznie. Podobny efekt jest po treningach biofeedback. Mózg zaczyna działać automatycznie (nauczył się pracować na tych falach, które są wytrenowane).
Mózg wytwarza fale mózgowe, które odpowiadają za stan umysłu (senność, podenerwowanie, relaks itp). Wytwarza je nawet w czasie snu. A jakie fale wytwarza mózg? Badamy to, wykonując badanie EEG (elektroencefalogram). Po wykonaniu badania, wiemy jaki rodzaj fal dominuje i jakie problemy może mieć pacjent.
W skrócie, zdrowy mózg wytwarza 4 rodzaje fal:
- Najbardziej pożądane są fale alfa. Człowiek jest wówczas w stanie czuwania, spokojny, z dobrą koncentracją uwagi. Czynność ta zawsze występuje przy oczach zamkniętych, a znika przy ich otwarciu.
fragment zapisu EEG- fale alfa
- Przyśpieszenie tej czynności, to fale beta. Odpowiadają za stres, zmęczenie, podenerwowanie, trudności w skupieniu uwagi, problemy z nauką.
Fragment zapisu EEG – fale beta przy oczach zamkniętych i fale alfa po otwarciu oczu
- Zwolnienie czynności mózgu, to fale theta. Objawiają się sennością, zmęczeniem, spowolnieniem toku myślenia.
- Jeszcze wolniejsze są fale delta. To fale snu.
KIEDY SĄ WSKAZANE TRENINGI DLA OSÓB ZDROWYCH?
- Kiedy zdrowy pacjent zgłasza się do lekarza z powodu trudności z koncentracją uwagi, problemami z uczeniem się, trudnościami w zasypianiu. Najczęstszym powodem są przemęczenie, przeciążenie, duża ilość obowiązków, przewlekły stres, itp. Lekarz w takiej sytuacji może zlecić leki, co zawsze niesie za sobą ryzyko nietolerancji, wystąpienia objawów ubocznych. Stosowanie ich najczęściej wymaga również długiego okresu czasu. Można wówczas rozpocząć terapię biofeedback.
- Kiedy zdrowy pacjent mówi, że ciągle czuje się zmęczony, senny, spowolniały, miewa bóle głowy, co powoduje u niego trudności w codziennym funkcjonowaniu. Wypija duże ilości kawy, sięga po napoje energetyzujące, czasem po leki bez recepty. Nic na dłuższą metę mu nie pomaga. Lekarz w takiej sytuacji może też zalecić leki albo zaproponować terapię biofeedback.
Zdarza się też, że na treningi zgłaszają się ludzie bez jakichkolwiek dolegliwości, ale chcący poprawić swoją pamięć, koncentracje, szybkość zapamiętywania czy też zmniejszyć stres (przed egzaminami, przed wystąpieniem publicznym, itp.).
Czy wiecie, jak dużo zdrowych ludzi trenuje i poprawia swoją kondycję fizyczną? Chodzą na siłownię, trenują w domu, biegają, jeżdżą na rowerze. Trenują swoje ciało. Robią to zarówno zdrowi jak i z problemami zdrowotnymi, które wymagają tych ćwiczeń. Do tego wszyscy przywykliśmy i wiemy, jaki to ma dobry wpływ na zdrowie. Na oddziałach rehabilitacji jest ciągły brak miejsc, to terapia dla chorych.
A biofeedback? To też rehabilitacja, tyle, że dla mózgu. Nie jest jeszcze w Polsce popularna, ale to tylko kwestia czasu. Osobiście uważam, że na każdym oddziale rehabilitacji powinna być stosowana terapia biofeedback, aby wspomagać ćwiczenia fizyczne. I myślę, że to w przyszłości nastąpi, bo każda decyzja (chcę, nie chcę) rodzi się w głowie.
Czy spotkaliście osoby z brakiem chęci do aktywności fizycznej? Właśnie taki brak chęci, apatia, to powody wielu problemów zdrowotnych, złych efektów rehabilitacji ciała, to częsty hamulec utrzymania organizmu w dobrej kondycji. Tutaj również lekarz ma wybór – zaproponować albo leki antydepresyjne albo terapię biofeedback.
W JAKICH SCHORZENIACH STOSOWANY JEST BIOFEEDBACK?
Jest ich wiele. Są to te schorzenia, które wymagają poprawy pracy mózgu:
-ADHD,
-zespól Aspergera,
-dysleksja,
-dysgrafia,
-centralny niedosłuch u dzieci,
-łagodne zaburzenia poznawcze,
-stan po urazie czaszkowo- mózgowym,
-stan po udarze mózgu,
-padaczka,
-zaburzenia pamięci.
-zespoły lękowe, depresyjne,
-przewlekłe bóle głowy,
-migrena, zespoły psychoorganiczne,
-i inne.
JAK WYGLĄDA TRENING?
Przed rozpoczęciem terapii, powinno być wykonane badanie EEG, z oceną ilościową fal- tak zwane QEEG. Terapia biofeedback polega na wyuczeniu mózgu wytwarzania pożądanych fal mózgowych, poprzez treningi w czasie gry komputerowej, używając do niej tylko własnego mózgu ( bez myszki, czy joysticka).
Jeżeli mózg emituje właściwe fale, te, których się uczy, to gra posuwa się do przodu. Przed pierwszym treningiem wykonywany jest protokół wstępny czynności mózgu, pozwalający terapeucie określić, jakie fale powinny być trenowane. Po 10 treningach wykonywany jest protokół kontrolny, pozwalający określić efekty treningów. To pozwala określić ]ilościowo, uzyskane efekty terapii. Każdy trening to 3 sesje, po 3 treningi każda. Najlepsze efekty uzyskuje się, gdy wykonywane są 1-2 razy w tygodniu.
PODSUMOWANIE
Pamiętajcie, że chodząc na siłownię- trenujemy mięśnie, chodząc na biofeedback- trenujemy mózg. Metoda biofeddback wykorzystywana jest w medycynie, psychologii, sporcie, szkole czy biznesie. Treningi biofeedback prowadzono u największych sportowców- między innymi u Adama Małysza czy Garry’ego Kasparova. A jakie mieli sukcesy- sami wiecie. Może biofeedback też im w tym pomógł?
