„Deja vu”, Deja vecu”, w tłumaczeniu z języka francuskiego oznacza „już widziane”, lub „już przeżyte”.
Czy komuś zdarzyło się kiedyś mieć wrażenie, że dana sytuacja już się kiedyś zdarzyła, że miejsce, w którym się znajduje, kiedyś już widział, nie wiadomo jednak kiedy?
Około 60 % z nas miewa tego typu odczucia.
To jedno z dziwnych i nie do końca poznanych zjawisk, zachodzących w naszym mózgu.
Deja vu to termin pojawiający się w literaturze, filmie, a jest to rodzaj paramnezji, czyli zaburzeń wspomnień.
Inna tego typu paramnezja to jamais vu, jamais vecu – nigdy nie widziane, nigdy nie przeżyte, występujące nieco rzadziej.
Wrażenia deja vu i jamais vu pojawiają się nagle i krótko trwają.
Deja vu określane było jako chwilowe zaburzenia funkcjonowania mózgu, aczkolwiek nie jest łatwo zbadać coś, co dzieje się w mózgu, trwa bardzo krótko i jest napadowe.
Obecnie raczej ocenia się, że jest to zależne od sprawności funkcjonowania obszaru mózgu, związanego ze wspomnieniami.
Wiele teorii łączy deja vu z marzeniami sennymi, co oznacza, że zdarzenia, które „przeżyliśmy” w czasie snu, odbieramy w rzeczywistości jako deja vu.
Inna teoria to teoria zaburzeń równowagi – wrażenie, że już coś widzieliśmy związane byłoby z tym, że faktycznie to widzieliśmy, ale nie zwróciliśmy na to uwagi, natomiast nasz mózg to zarejestrował.
Kolejna teoria to zarażenie znanością, czyli w otoczeniu znajduje się jakiś znany, widziany wcześniej przedmiot i dlatego całe otoczenie wydaje się nam znane.
Deja vu występujące dość często (60% populacji) i najczęściej nie ma żadnego znaczenia.
Może mieć jednak związek z chorobami napadowymi, takimi jak:
- migrena,
- padaczka.
Tym bardzo podobnym w swoim przebiegu schorzeniom (ze względu na napadowy charakter, obecność lub brak aury zwiastującej napad), mogą towarzyszyć objawy „deja vu”, czy deja vecu.
W przypadku migreny mogą być elementem aury przed napadem.
U osób z padaczką bywają elementem padaczki skroniowej.
Z biegiem lat i postępem badań i obserwacji tych paramnezji okazało się, że deja vu, deja vecu mogą również występować po niektórych lekach, w wyniku przewlekłej farmakoterapii (clonazepam, amfetamina) lub na skutek działania alkoholu.
Deja vu nadal jest w obszarze zainteresowań neurologów i psychologów.
Oceniane bywa bardzo różnie, raz jako zjawisko korzystne, innym razem jako niekorzystne.