ZMIANY NACZYNIOPOCHODNE – co to takiego?

Dziś temat, który poruszam w związku z zapytaniami o ten termin w komentarzach na fanpage’u, a także pytaniami od moich pacjentów.

Chorzy przychodzą na konsultacje z wynikiem badania obrazowego (tomografii lub rezonansu głowy), a w opisie czytają: zmiany naczyniopochodne.

Co to takiego?

Zmiany naczyniopochodne w mózgowiu to zmiany, które powstają na skutek upośledzenia krążenia mózgowego, co skutkuje miejscowym niedokrwieniem mózgu.

Krążenie mózgowe to układ naczyń tworzących koło tętnicze Willisa. Tworzą go tętnice układu kręgowo-podstawnego oraz tętnice szyjne, które połączone są ze sobą w krąg znajdujący się na podstawie mózgu. Nazwa pochodzi od nazwiska angielskiego lekarza XVII wieku – Thomasa Willisa.

U osób młodych krążenie mózgowe bywa raczej stabilne z racji efektu Baylissa, czyli zdolności naczyń mózgowych do skurczu bądź rozkurczu w odpowiedzi na wahania ciśnienia tętniczego krwi obwodowej, stabilizując w ten sposób na stałym poziomie ciśnienie krwi w naczyniach mózgowia.

Efekt Baylissa zanika u osób starszych, u których naczynia stają się sztywniejsze i nie mają możliwości tak reagować.

Wahania ciśnienia tętniczego nie pozostają obojętnie dla tkanki mózgowej. Skutkuje to powstawaniem zmian naczyniopochodnych w mózgowiu. Stwierdzenie takich zmian w mózgowiu każdorazowo wymaga wyjaśnienia przyczyny ich powstania. Nie należy ich w żaden sposób bagatelizować, bo mogą skutkować udarem mózgu.

Upraszczając temat, zmiany naczyniopochodne w mózgowiu można porównać do podobnych w sercu, czyli do rozpoznania choroby wieńcowej serca, która jest konsekwencją zaburzeń w ukrwieniu mięśnia sercowego. W tym przypadku może dojść do zawału serca.

Najczęstszymi przyczynami zmian naczyniopochodnych w mózgowiu są choroby doprowadzające do zmian w naczyniach (angiopatia), czyli:

– miażdżyca,
– cukrzyca,
– nadciśnienie,
– zaburzenia rytmu serca.

Czynnikiem predysponującym do ich powstania zmian naczyniowych jest zwłaszcza palenie papierosów.

Ogniska naczyniopochodne w mózgowiu mogą być pojedyncze, mnogie, być w innych lokalizacjach, mieć różną wielkość. Skutkuje to bardzo różną manifestacją kliniczną – od przebiegu bezobjawowego, do zaburzeń nastroju, depresji, zaników pamięci lub ogniskowych objawów uszkodzenia środkowego układu nerwowego.

Pojedyncze ognisko naczyniopochodne może być przyczyną padaczki, dlatego celowe jest wykonane w takiej sytuacji badania EEG.

Zdarzają się też sytuacje, gdy w badaniu obrazowym znajdujemy taki opis: obraz sugeruje przebyty udar niedokrwienny. A pacjent przeczy temu mówiąc, że żadnego udaru nie przeszedł.

Co wtedy?

Jest to jak najbardziej możliwe, gdyż bywają udary, tak zwane przechodzone albo nieme, pozostawiające jednak ślad w badaniach obrazowych w postaci blizny poudarowej. Pacjenci z wynikiem badania obrazowego w którym opisane są zmiany naczyniopochodne, niezależnie od tego, czy jest to jedno, czy wiele ognisk, koniecznie powinni zgłosić się do neurologa.

Jakie kroki powinny być wykonane, aby ustalić przyczynę i wdrożyć odpowiedne leczenie profilaktyczne, zabezpieczające przed wystąpieniem udaru?

– Wykonanie badań laboratoryjnych (zwłaszcza istotne są morfologia, CRP, układ krzepnięcia, glukoza, profil lipidowy),
– kontrola wartości ciśnienia tętniczego krwi (u osób leczących się z powodu nadciśnienia wskazana jest kontrola RR przez 2 tygodnie 3 razy dziennie i konsultacja wartości z lekarzem leczącym),
– wykonanie badania przepływu krwi w naczyniach domózgowych metodą Dopplera,
– zaprzestanie palenia papierosów,
– konsultacja kardiologiczna.
– badanie rezonansu magnetycznego mózgowia (MRI), które ma dużo większą czułość niż tomografia i pozwala ujawnić nawet małe ogniska, a także zróżnicować ich charakter.

W czasie badania MRI często wymagane jest podanie kontrastu, dlatego przed każdym badaniem pacjent musi mieć wykonane badanie poziomu kreatyniny w surowicy krwi, aby sprawdzić wydolność nerek.

Wykonanie wyżej wymienionych badań, które są niezbędne u każdej osoby ze zmianami naczyniopochodnymi w mózgowiu, w większości przypadków wskaże na przyczynę powstania zmian naczyniopochodnych w mózgowiu oraz pozwoli lekarzowi na wdrożenie odpowiedniej profilaktyki i leczenia.